1. Rızanın bulunmaması
E. Evlâtlık ilişkisinin kaldırılması
I. Sebepleri
1. Rızanın bulunmaması
Madde 317 - Yasal sebep bulunmaksızın rıza alınmamışsa, rızası alınması gereken kişiler, küçüğün menfaati bunun sonucunda ağır biçimde zedelenmeyecekse, hâkimden evlâtlık ilişkisinin kaldırılmasını isteyebilirler.
I-) Yargı Kararları:
1-) Y. 2. HD, T: 02.07.2009, E: 2008/6668, K: 2009/13074:
“… Davacılar, davalı evlatlığın kendilerine karşı ailevi görevlerini yerine getirmediğini ileri sürerek evlatlık sözleşmesinin iptalini istemişlerdir.
Türk Medeni Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten sonra gerçekleşen olaylara, kanunda öngörülmüş ayrık durumlar saklı kalmak kaydıyla 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu hükümleri uygulanır (4722 SK. md. 1/3, 14). Dava 03.05.2007 tarihinde açılmıştır.
743 sayılı Türk Kanunu Medenisinin 258. maddesi, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununda yer almamıştır. Davacıların Türk Medeni Kanununun 317, 318. maddelerine dayalı bir davası da bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle davanın reddi gerekirken yazılı şekilde kabulü usul ve yasaya aykırıdır. …”
2-) Y. 2. HD, T:10.11.2003, E: 2003/13654, K: 2003/15160:
“… Dava evlatlık akdinin iptaline (refi) ilişkin olup, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun yürürlüğe girmesinden sonra açılmıştır. 4721 Sayılı Kanunda eski 743 sayılı Türk Kanunu Medenisinin 258. maddesinde öngörülen evlatlık akdinin iptali müessesesi düzenlenmemiştir. Bu itibarla mahkemenin davayı red ederken 743 sayılı kanundaki şartların gerçekleşmediği hususunu gerekçe yapması doğru değildir. Ne var ki, somut olayda 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 317 ve 318. maddelerinde belirtilen evlatlık ilişkisinin kaldırılması şartları da oluşmadığından sonucu itibarıyla doğru olan hükmün onanması yönüne gidilmiştir. …”
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
Hükmün, Türk Kanunu Medenîsi’nde bir karşılığı bulunmamaktadır. Bununla birlikte bir karşılaştırma yapma imkanı sunmak maksadıyla Türk Kanunu Medenîsi’nin 258. maddesinin zikredilmesi isabetli olacaktır:
D REFİ
Madde 258
Evlâtlık mukavelesi hakkındaki kaidelere riayet şartiyle, evlâtlık rabıtası, iki tarafın rızasiyle her zaman kaldırılabilir. Evlâtlık rabıtası, muhik sebeplere istinat halinde evlâtlığın ve mirasından mahrum bırakacak bir hal hüdusunda evlâtlık edinen kimsenin talebi üzerine, hâkim tarafından dahi refedilir.
Ref’i, evlâtlık rabıtasının istikbale ait bütün hükümlerini izale eder ve kat’idir.
III-) Madde Gerekçesi:
Bu ve bunu takip eden iki maddede, evlâtlık ilişkisinin kaldırılması düzenlenmektedir. Madde, İsviçre Medenî Kanunu 269 uncu maddesinin birinci fıkrasından alınmıştır. Buna göre, evlât edinmede rızası alınması gereken kişilerin rızası yasal sebep bulunmaksızın alınmamışsa, bu kişiler evlâtlık ilişkisinin kaldırılması için dava açabilirler. Ancak evlâtlık ilişkisinin kaldırılması evlâtlığın menfaatini ağır biçimde zedeleyecek olursa, iptal davası açılamaz.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
E. Anfechtung
I. Gründe
1. Fehlen der Zustimmung
Art. 269
1 Ist eine Zustimmung ohne gesetzlichen Grund nicht eingeholt worden, so können die Zustimmungsberechtigten die Adoption beim Gericht anfechten, sofern dadurch das Wohl des Kindes nicht ernstlich beeinträchtigt wird.
2 Den Eltern steht diese Klage jedoch nicht zu, wenn sie den Entscheid ans Bundesgericht weiterziehen können.
2-) CCS:
E. Action en annulation
I. Motifs
1. Défaut de consentement
Art. 269
1 Lorsque, sans motif légal, un consentement n’a pas été demandé, les personnes habilitées à le donner peuvent attaquer l’adoption devant le juge, si le bien de l’enfant ne s’en trouve pas sérieusement compromis.
2 Ce droit n’appartient toutefois pas aux parents s’ils peuvent recourir au Tribunal fédéral contre la décision.
Not: Türk Medenî Kanunu’nun 317. maddesi, İsviçre Medenî Kanunu’nun 269. maddesinin 1. fıkrasına tekabül etmektedir.