A. Küçüklük
İkinci Ayırım 1
Vesayeti Gerektiren Hâller
A. Küçüklük
Madde 404 - Velâyet altında bulunmayan her küçük vesayet altına alınır.
Görevlerini yaparlarken vesayeti gerektiren böyle bir hâlin varlığını öğrenen nüfus memurları, idarî makamlar, noterler ve mahkemeler, bu durumu hemen yetkili vesayet makamına bildirmek zorundadırlar.
I-) Yargı Kararları:
1-) Y. 14. HD, T: 15.12.2008, E: 2008/14187, K: 2008/15295:
“…Davacı vekili 04.05.2007 günlü dava dilekçesi ile davacının hulus ve saffetinden ve yaşından yararlanılarak dava dışı büyük oğlu Mehmet Batmaz tarafından kandırılmak suretiyle tapuya götürülerek toplam 22 adet tapu kaydında davacı hisseleri üzerine davalı lehine ipotek tesis edildiğini, davacının kimseye borcu olmadığını aslında hukuki ehliyetinin de bulunmadığını iddia ederek ipotek senedinin iptalini ve tapu kayıtları üzerindeki ipoteklerin kaldırılmasını istemiştir. … mahkemece davacının 03.04.2008 tarihi itibariyle temyiz kudretin(i)haiz olmadığına ilişkin kurul raporu nazara alınarak durumun derhal vesayet makamına bildirilerek Türk Medeni Kanununun 413. maddesi uyarınca davacıya bir vasi tayininin sağlanması ve tayin edilecek vasinin yine v(e)s(a)yet makamınca davayı takibine izin verilmesinden sonra ancak vasinin huzuru ile davaya devam edilebileceği düşünülmek gerekirken temyiz kudretine sahip olmadığı anlaşılan davacının davasına devam edilerek esas hakkında hüküm kurulması doğru görülmemiş, hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir. …”
2-) Y. 2. HD, T: 02.11.2007, E: 2007/13488, K: 2007/14885:
“… küçükler S. ve A.’in velayetlerinin, boşanma ile davalı baba M.’e verildiği, ancak davalı tarafça velayet görevinin gereği gibi yerine getirilmediğinden velayetlerin davalı babadan alınarak, kendisine verilmesi talep ve dava edilmiştir. Mahkemece; velayetlerin davalı babadan alınmasına, velayetlerin anneye verilmesi talebinin reddine, küçükler S. ve A.’in T. İl Sosyal Hizmetler Kurumuna yerleştirilmesine karar verilmiş, hüküm davalı M. tarafından temyiz edilmiştir.
… Hükümle çocuklar S. ve A. velisiz kalmıştır. Karar kesinleştiğinde, Türk Medeni Kanununun 404. maddesi gereğince küçüklere bir vasi atanması için Sulh Hukuk Mahkemesine bildirimde bulunulması gerekir. Bu yön gözetilmeden yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır.”
3-) Y. 2. HD, T: 18.05.2006, E: 2006/1224, K: 2006/7839:
“… Küçük Hulusi’nin annede olan velayeti Ankara 5. Aile Mahkemesinin 7.12.2004 gün ve 2003/220 sayılı kararı ile kaldırılmıştır. Velayet altında bulunmayan küçüğün vesayet altına alınması (MK. md. 404), kararının da küçüğün yerleşim yerindeki vesayet dairesi (Sulh Mahkemesi) tarafından verilmesi zorunludur. Bu açıklama karşısında küçüğün Aile Mahkemesince dedenin velayeti altına konulması isabetsizdir. …”
4-) Y. 2. HD, T: 19.09.2005, E: 2005/10209, K: 2005/12282:
“… Boşanma sonucu velayet kendisine verilmiş olan babanın ölümü nedeniyle, velayet kendiliğinden anneye geçmez. Türk Medeni Kanununun 404/1. madde uyarınca velayet altında bulunmayan her küçük vesayet altına alınır. Vasi tayini istemiyle ilgili olumlu ya da olumsuz bir karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçelerle görevsizlik kararı verilmesi usul ve aykırı bulunmuştur.”
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
A KÜÇÜKLÜK
Madde 354
Velâyet altında bulunmayan her küçüğe, bir vasi nasbolunur. Nüfus, adliye ve idare memurları resmî muameleleri dolayısiyle muttali oldukları vesayeti müstelzim böyle bir hali; sulh mahkemesine hemen ihbar ile mükelleftirler.
III-) Madde Gerekçesi:
Yürürlükteki Kanunun 354 üncü maddesini karşılamaktadır.
Madde iki fıkraya ayrılmıştır. Birinci fıkrada velâyet altında bulunmayan her küçüğün vesayet altına alınmasının zorunlu olduğu hükmüne yer verilmiştir. İkinci fıkrada bildirimle yükümlü resmî görevliler arasına noterler de eklenmiştir.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
Zweiter Abschnitt: Die Bevormundungsfälle
A. Unmündigkeit
Art. 368
1 Unter Vormundschaft gehört jede unmündige Person, die sich nicht unter der elterlichen Sorge befindet.
2 Die Zivilstandsbeamten, Verwaltungsbehörden und Gerichte haben der zuständigen Behörde Anzeige zu machen, sobald sie in ihrer Amtstätigkeit von dem Eintritt eines solchen Bevormundungsfalles Kenntnis erhalten.
2-) CCS:
Chapitre II: Des cas de tutelle
A. Minorité
Art. 368
1 Tout mineur qui n’est pas sous autorité parentale sera pourvu d’un tuteur.
2 Les officiers de l’état civil et les autorités administratives et judiciaires sont tenus de signaler sans délai à l’autorité compétente tout cas de tutelle qui parvient à leur connaissance dans l’exercice de leurs fonctions.
Not: İsviçre Medenî Kanunu’nun 368. maddesi 19.12.2008 tarihli Federal Kanun ile 01.01.2013 itibariyle değişikliğe uğramıştır.
V-) Yararlanılabilecek Monografiler:
Aslı Açıkgöz; Dar Anlamda Vesayeti Gerektiren Hâller ve Vesayet Altına Almanın İşlem Ehliyeti Bakımından Sonuçları, İstanbul, 2017.
1 İkinci Ayırım Türk Kanunu Medenîsi’nde “İkinci Fasıl / Vesayeti Müstelzim Haller” şeklinde idi.