Sitemizde, siz misafirlerimize daha iyi bir web sitesi deneyimi sunabilmek için çerez kullanılmaktadır.
Ziyaretinize varsayılan ayarlar ile devam ederek çerez politikamız doğrultusunda çerez kullanımına izin vermiş oluyorsunuz.
X

Madde 87

I. Kendiliğinden

D. Sona erme

I. Kendiliğinden

Madde 87 - Dernekler, aşağıdaki hâllerde kendiliğinden sona erer:

1. Amacın gerçekleşmesi, gerçekleşmesinin olanaksız hâle gelmesi veya sürenin sona ermesi,

2. İlk genel kurul toplantısının kanunda öngörülen sürede yapılmamış ve zorunlu organların oluşturulmamış olması,

3. Borç ödemede acze düşmüş olması,

4. Tüzük gereğince yönetim kurulunun oluşturulmasının olanaksız hâle gelmesi,

5. Olağan genel kurul toplantısının iki defa üst üste yapılamaması.

Her ilgili, sulh hâkiminden, derneğin kendiliğinden sona erdiğinin tespitini isteyebilir.

I-) Yargı Kararları:

1-) Y. 7. HD, T: 17.09.2009, E: 2009/3512, K: 2009/3725:

“… Davacı İstanbul Valiliği İl Dernekler Müdürlüğü 13.05.2008 tarihli dava dilekçesinde davalı derneğin 1938 yılında kurulduğu, 10.05.2004 tarihinde olağan genel kurul toplantısını yaptığı o tarihten beri faaliyetinin olmadığı, acze düştüğünün tespit edildiği(ni) ileri sür … erek TMK’nın 87. maddesine göre kendiliğinden dağıldığının tespitini talep etmiştir. Mahkemece toplanan deliller arasında davalı derneğin 29.04.2006 tarihinde tüzük değişikliğini içeren olağan genel kurul toplantısının yapıldığı ve bunun Dernekler Müdürlüğü tarafından tasdik edildiği, 20.03.2009 tarihli Dernekler Müdürlüğü cevabi yazısında ise derneğin 34016 / 078 kütük sırasıyla kayıtlı ve halen faaliyet gösterdiği belirtilmiştir. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 18.03.2009 tarihli yazısında davalı derneğin 2.444,00.-TL. vergi borcunun olduğu ifade edilmiştir. …

Ne var ki, bir derneğin TMK’nın 87/3 maddesindeki “Borç ödemede acze düşmüş olması” halinin iyi anlaşılabilmesi için “Aciz hali” kavramının bilinmesi gerekir. Doktrinde “Aciz hali, borçlunun ödeme araçlarından yoksunluğu nedeniyle derhal ödemesi gereken para borçları konusundaki sürekli iktidarsızlığıdır.” (Bilge Umar; Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt 1 Sayı: 1-2004 S: 320) biçiminde tanımlanmıştır. Aciz halinden söz edilebilmesi için bu alacağın tahsili yönünde yürütülmüş yasal takiplerin (icra takibi v.s.) sonuçsuz kalması gerekmektedir. Dosya içeriğine göre davalı derneğe karşı girişilmiş bir icra takibinin varlığı söz konusu değildir. Derneğin 2.444,00.-TL. borcunun olması onun acze düştüğü anlamına gelmez. …”

2-) Y. 7. HD, T: 29.05.2009, E: 2008/5918, K: 2009/2088:

“… Dava T.M.K.nun 87. maddesi hükmü gereğince davalı derneğin kendiliğinden sona erdiğinin tespiti davasıdır. Dosyanın incelemesinde İstanbul Valiliği İl Dernekler Müdürlüğünün talep yazısı üzerine anılan mahkemece esasa kaydedilen davanın dosya üzerinden yapılan inceleme ile sonuçlandırıldığı görülmüştür.

5253 sayılı Dernekler Kanunun 18/1 maddesinde “bu kanunla ilgili olarak Hukuk Mahkemelerinde bakılacak davalarda basit yargılama usulü uygulanır.” denilmektedir. Dernekler Kanununun 36. maddesinin son cümlesinde ise “sözü edilen kanunda hüküm bulunmayan hallerde 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun hükümleri uygulanacağı” öngörülmüştür.

Sözü edilen yasal düzenlemeler gereğince Dernekler Kanunu ile ilgili hukuk davalarında duruşma yapılması ve yargılamanın basit usule göre gerçekleştirilmesi ve sonuçlandırılması gerekmektedir.

Davanın dosya üzerinde inceleme yapılarak karara bağlanması konusunda mahkemeye takdir hakkı tanınmamıştır. Ayrıca HUMK 73. maddesine göre de ‘istisnalar haricinde hakimin her iki tarafı istima veyahut iddia ve müdaafalarını beyan etmeleri için kanuni şekillere tevfikan davet etmedikçe hükmünü veremeyeceği’ kabul edilmiştir. …”

3-) Y. 2. HD, T: 04.02.2009, E: 2007/16488, K: 2009/1441:

“… 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun “ilk genel kurul toplantısı” kenar başlıklı 62 nci maddesinde “Dernekler, 60 ıncı maddenin son fıkrası gereğince yapılan yazılı bildirimi izleyen altı ay içinde ilk genel kurul toplantılarını yapmak ve zorunlu organlarını oluşturmakla yükümlüdürler.” hükmü yer almaktadır.

4721 sayılı Türk Medeni Kanununun derneklerin kendiliğinden sona erme hallerini düzenleyen 87 nci maddesinin ikinci bendinde de ilk genel kurul toplantısının kanunda öngürülen sürede yapılmamış ve zorunlu organların oluşturulmamış olması hali sayılmış olup, aynı maddenin ikinci fıkrasında ise her ilgilinin, sulh hâkiminden derneğin kendiliğinden sona erdiğinin tespitini isteyebileceği öngörülmüştür. Mahkemenin görevi kamu düzeni ile ilgili olduğundan, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 7 nci maddesi uyarınca yargılamanın her aşamasında talep üzerine veya kendiliğinden nazara alınması zorunludur.

Yukarıda açıklanan hükümlere göre mahkemece, sulh hukuk mahkemesinin görevli olduğu nazara alınarak görevsizlik kararı verilmesi gerekirken, davaya devam edilerek yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır. …”

4-) Y. 2. HD, T: 10.03.2008, E: 2007/581, K: 2008/2991

:

“… Dava Türk Medeni Kanunu ... 87. maddeye dayalıdır. Dernek, ilk genel kurul toplantısını kanunda öngörülen sürede yapmamış ve zorunlu organlarını oluştırmamışsa, olağan genel kurul toplantısını iki defa üst üste yapmamışsa her ilgili derneğin kendiliğinden sona erdiğinin tespitini isteyebilir (TMK.m.87/2,5). Dosyadaki belgelerden; davalı derneğin 01.06.1998 tarihinde kurulduğu ilk genel kurul toplantısını 21.03.1999, ikincisini 27.05.2001 tarihinde yaptığı görülmektedir. Mahkemece davalının delilleri sorulmadan başka bir araştırma yapılmadan, davacının sunduğu belgelerle yetinilerek 27.05.2001 tarihindeki genel kurul toplantısından sonra başka bir genel kurul toplantısı yapılmadığı gerekçesiyle dava kabul edilmiş ise de; davalının temyiz dilekçesine ekli Üsküdar Kaymakamlığının, İstanbul Valiliğine gönderdiği 16.06.2003 tarihli yazı fotokopisinde, davalı derneğin 25.05.2003 tarihinde olağan genel kurul toplantısını yaptığı belirtilmektedir. Mahkemece davalıdan delilleri sorulup, gösterdiği deliller toplanmalı, valilikten davalı derneğin en son olağan genel kurul toplantısını hangi tarihte yaptığı hususu araştırılmalı, tüm kanıtlar toplanıp birlikte değerlendirildikten sonra hüküm oluşturulması gerekirken eksik araştırma sonucu yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olduğundan bozmayı gerektirmiştir. …”

II-) Türk Kanunu Medenîsi:

2. Kanunen

Madde 70

Cemiyet, hali acze düşer veya idare heyetinin nizamnameye tevfikan teşkiline imkân kalmazsa, kendiliğinden münfesih olur.

III-) Madde Gerekçesi:

Madde, yürürlükteki Kanunun 70 inci maddesini karşılamaktadır. Bu ve bunu izleyen iki maddede, derneğin sona erme sebepleri “Kendiliğinden”, “Genel kurul kararı ile” ve “Mahkeme kararı ile” kenar başlıkları altında üç madde hâlinde düzenlenmiştir.

Maddede derneğin kendiliğinden sona ereceği durumlar beş bent hâlinde belirtilmiştir.

IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:

1-) ZGB:

2. Von Gesetzes wegen

Art. 77

Die Auflösung erfolgt von Gesetzes wegen, wenn der Verein zahlungsunfähig ist, sowie wenn der Vorstand nicht mehr statutengemäss bestellt werden kann.

2-) CCS:

2. De par la loi

Art. 77

L’association est dissoute de plein droit lorsqu’elle est insolvable ou lorsque la direction ne peut plus être constituée statutairement.

 


Copyright © 2017 - 2024 Prof. Dr. İlhan Helvacı. Tüm hakları saklıdır.
X